สิ่งที่โรงเรียนล่ามจีนทำ

คล้ายกับแนวทางที่ผมใช้ฝึกฝนตัวเอง ซึ่งผมคิดค้นเอง แต่คล้ายกันโดยบังเอิญ ต่างกันที่เขาทำกันเป็นระบบ ฝึกกันทีเป็นครึ่งวัน ส่วนผมฝึกแค่วันละ 15 นาที เมื่อก่อนก็ฝึกแทบทุกวัน แต่เดี๋ยวนี้เริ่มฝึกเฉพาะตอนว่างๆ พอได้อ่านบทความนี้ก็รู้เลยว่า ที่เราทำนั้นมันยังไม่พอ แต่จะให้หยุดสอนล่าม หยุดติวN1 ก็คงไม่หยุด เพราะผมเชื่อว่าการพัฒนาวงการต้องเริ่มจากการพัฒนาคน แต่ก็ต้องพยายามหาเวลาพัฒนาความสามารถตัวเองเพิ่มขึ้นอีก อย่างน้อยจากบทความนี้ก็ทำให้เราได้รู้ว่าอยากล่ามญี่ปุ่นเก่งไม่จำเป็นต้องไปอยู่ญี่ปุ่น สู้ๆกันต่อไปนะครับ

Pock Pornchai
3 ชั่วโมงที่แล้ว · แก้ไขแล้ว
#ฤาเราคือล่ามตกยุค

เมื่อวานนี้ทำงานล่ามให้เครือบริษัทยักษ์ใหญ่สัญชาติไทย-จีนที่กำลังจะเป็นพาร์ทเนอร์กับเครือบริษัทยักษ์ใหญ่ของญี่ปุ่น จึงมีการจัดสัมมนาให้ฝั่งไทย-จีน-ญี่ปุ่นที่รับผิดชอบธุรกิจคล้ายกันมาระดมสมองว่าจะสามารถร่วมธุรกิจกันให้เกิดผลเชิง Synergy ได้อย่างไรบ้าง

แน่นอนว่างานสัมมนาระดับนานาชาติแบบนี้ต้องใช้ล่ามเยอะมาก ด้วยความที่มีการแบ่งโต๊ะย่อยสำหรับแต่ละกลุ่มธุรกิจประมาณโต๊ะละ 10 คน วันนี้จึงได้เจอล่ามประกบผู้บริหารจีนที่อิมพอร์ตตรงมาจากจีนหลายคน เอกลักษณ์ที่เห็นได้ชัดของล่ามจีนคือมีแต่คนรุ่นใหม่ ทุกคนเป็นผู้ชาย แทบไม่มีใครอายุเกิน 30 เลย อายุเฉลี่ยน่าจะอยู่ที่ 25-27 ปี ทุกคนแต่งตัวดีมาก ใส่สูทเข้ารูปดูทันสมัย เสื้อเชิ้ตกริบ เน็คไทเท่ดูไม่เชย ผิวพรรณหน้าผมทุกอย่างได้รับการดูแลอย่างดี ที่สำคัญคือทุกคนสูงมากกก สูง 180++ ถึงแม้หน้าตาจะดูเป็นตี๋ธรรมดา แต่ด้วยการดูแลตัวเองอย่างดีและการเลือกใส่เสื้อผ้าที่เสริมบุคลิก ขับจุดเด่นที่รูปร่างและมาดอันทันสมัยออกมา ทำให้กองทัพล่ามจากจีนดูราวกับกองทัพนายแบบที่เห็นแล้วทำให้เรารู้สึกตัวเล็กไปทันที

พอได้ยินลีลาการล่ามของล่ามหนุ่มจีนแต่ละคนเราก็ยิ่งตกใจ เพราะสำเนียงภาษาอังกฤษเป๊ะกันมาก มากขนาดที่ทำเอาความมั่นใจในภาษาอังกฤษของเราแทบเหลือศูนย์ แถมวิธีการล่ามยังเป็นแบบที่เราไม่ค่อยได้เห็นคือเป็นการล่ามแบบ whispering + simultaneous คือแปลสิ่งที่คนอื่นบนโต๊ะสัมมนาพูดให้ผู้บริหารที่ตัวเองประกบอยู่ฟังโดยกระซิบใส่หูแบบสด ๆ โดยเวลาที่ผู้บริหารที่มีล่ามจีนประกบพูดก็จะพูดกระซิบใส่หูล่าม ให้ล่ามแปลออกมาเป็นภาษาอังกฤษหรือญี่ปุ่นแบบสดต่อ ไม่มีการเว้นจังหวะให้แปล

สำหรับเราแล้ว ล่าม whispering เป็นล่ามที่ทำยากที่สุด เพราะนอกจากจะต้องใช้ความสามารถและสมาธิในการแปลสดแล้ว บ่อยครั้งที่สภาพการทำงานไม่เอื้ออำนวย มีเสียงดังรบกวนทำให้แทบไม่ได้ยินเสียงคนพูด แถมยังมีตัวแปรภายนอกมากมายที่ทำให้เสียสมาธิ การแปลสดโดยฟังจากหูฟังในบูธจึงยังง่ายกว่า เพราะเอื้อต่อการรวบรวมสมาธิกว่ามาก

ด้วยเหตุนี้เราจึงทึ่งมากเมื่อเห็นล่ามจีนที่ดูอายุยังน้อยสามารถล่ามแบบนี้ได้โดยล่ามออกมาเป็นภาษาอังกฤษที่สวยงาม ใช้ศัพท์ดี แกรมม่าเป๊ะ แถมสำเนียงยังแทบไม่ต่างจากเจ้าของภาษา ยิ่งได้ยินภาษาญี่ปุ่นจากปากล่ามคนเดียวกันยิ่งอึ้ง เพราะสำเนียงสุดยอดมากชนิดหากหลับตาคงนึกว่าคนญี่ปุ่นพูดอยู่ แถมเคโกะยังเป๊ะ ศัพท์แสงที่ใช้ก็ดูดีมีชาติสกุลเหมาะสมกับบริบท ลีลาการแปลกระชับไม่เยิ่นเย้อ ที่สำคัญแปลได้เร็วแทบไม่เกิด lag เลย จนดูเหมือนเขาพากย์เสียงอังกฤษ/ญี่ปุนให้ผู้บริหารที่พูดจีนอยู่เลย สร้างแรงกดดันให้กับล่ามที่นั่งอยู่บนโต๊ะเดียวกันอย่างเราเป็นเท่าทวีคูณ เพราะแก่กว่าเกือบ 10 ปีแต่เทียบเขาไม่ติดในทุก ๆ ด้าน

พอพักกินกาแฟ ก็เลยหาโอกาสเข้าไปถามเขาว่าทำไมถึงเก่งได้ถึงเพียงนี้ เคยไปอยู่อเมริกาหรือญี่ปุ่นมาหรือเปล่า คำตอบที่ได้ก็ยิ่งช็อคขึ้นไปอีก เพราะเขาไม่เคยไปเรียนต่างประเทศเลย ภาษาอังกฤษเรียนแต่เด็ก ภาษาญี่ปุ่นเริ่มเรียนตอนม.ปลาย หลังจากจบมหาวิทยาลัยซึ่งเรียนเอกด้านภาษาแล้ว ก็เข้าโรงเรียนล่ามต่ออีก 2 ปีเท่านั้น ที่ได้ภาษาจริง ๆ คือในโรงเรียนล่ามนี่เอง เพราะการสอนโหดมาก ครึ่งวันสอนเทคนิค ภาษา ศัพท์เฉพาะ และทฤษฎีในการล่าม อีกครึ่งวันเข้าบูธจำลองสถานการณ์แปลสดอัดเสียงมาเปิดให้เพื่อนและครูวิจารณ์ การบ้านแต่ละวันคือการเอาไฟล์ที่อัดเสียงที่ตัวเองแปลวันนั้นไปฟังซ้ำว่าพลาดตรงไหน แล้วนำคอมเมนต์ของเพื่อน ครูและสิ่งที่ตัวเองฉุกคิดได้ขณะฟังซ้ำไปเขียนวิเคราะห์ว่าบกพร่องตรงไหนอะไรยังไงแล้วนำมาส่งครูวันรุ่งขึ้น ซึ่งเป็นการทวนศัพท์และปรับปรุงสำเนียงและลีลาการล่ามตัวเองไปในตัว ฟังแล้วรู้เลยว่าทำไมเขาถึงเก่งเพียงนี้ เพราะมีสถาบันที่เน้นเคี่ยวเชิงปฏิบัติไปพร้อมกับทฤษฎีคอยขัดเกลาฝีมือนั่นเอง

ที่จีนแทบไม่มีตลาดสำหรับล่ามพูดตามเพราะเสียเวลาลูกค้า (ฟังแล้วจุกเพราะเหมือนโดนตบหน้า) ล่ามทุกคนฝึกการทำล่ามพูดพร้อมมาโดยพื้นฐาน ถ้าทำไม่ได้ส่วนใหญ่ก็จะเรียนไม่จบโรงเรียนล่าม ไม่สามารถประกอบอาชีพนี้ได้ ตอนนี้การแข่งขันในวงการล่ามจีนยิ่งรุนแรงเพราะรายได้ดี คนอยากทำเยอะ ทำให้ล่ามที่ได้แค่ 2 ภาษา (จีน/อังกฤษ หรือ จีน/ญี่ปุ่น อย่างใดอย่างหนึ่ง) หางานยาก ต้องได้อย่างต่ำ 3-4 ภาษาถึงจะได้งานดี ๆ (ส่วนใหญ่จะเป็น จีนกลาง/จีนกวางตุ้ง/อังกฤษ/ญี่ปุ่น) ยิ่งเป็นล่ามผู้บริหารการแข่งขันยิ่งสูง แค่ภาษาดีอย่างเดียวไม่ได้ หน้าตาต้องดีด้วย เพราะถือเป็นหน้าเป็นตาของผู้บริหารคนนั้น ทุกคนเลยต้องรักษารูปร่างหน้าตาให้ดี แต่งตัวต้องเป๊ะ ที่ผู้ชายเยอะก็เพราะเวลาตามผู้บริหารไปล่ามตอนเลี้ยงรับรองลูกค้าดึก ๆ ต้องเข้าผับเข้าบาร์จะได้ไม่มีปัญหา ที่ไม่มีล่ามแก่ ๆ เพราะพออายุได้สัก 30 แล้ว ส่วนใหญ่ล่ามก็จะเบนเข็มเข้าทำงานสายบริหาร หรือไม่ก็เก็บเงินและสั่งสมความรู้เชิงธุรกิจระหว่างทำล่ามออกมาเปิดกิจการของตัวเอง...

ที่สำคัญล่ามที่มางานนี้ยังไม่ถือว่าระดับท็อป เพราะถ้าตัวเด็ดจริง ๆ พวกบริษัท IT ที่กำลังบูมสุด ๆ อย่าง Foxconn, Xiaomi, China Mobile ฯลฯ จะดึงตัวไปจากโรงเรียนล่ามเลย ที่มาวันนี้ยังแค่ระดับรองท็อปเท่านั้น

เห็นล่ามหนุ่ม ๆ ออกมาจากห้องประชุมด้วยท่าทางชิล ๆ คุยหัวเราะกันได้ปกติแล้วยิ่งสะท้อนใจ เพราะเราเหนื่อยสมองจากการแปลมาก สำหรับเรางานนี้โหดมาก ต้องแปลทั้งไทย-ญี่ปุ่น-อังกฤษ แบบ whispering สลับไปมาแทบตลอดเวลา ออกมาแทบไม่มีแรงทำอะไรอย่างอื่น คืนก่อนก็นอนไม่พออีก เฟลตัวเองอีก รู้สึกเลยว่าในอนาคต งานที่ต้องการความสามารถในการแปลเหมือนพากย์โดยต้องใช้มากกว่าสองภาษาแบบนี้จะเยอะขึ้นเยอะ เพราะ 1. ไม่มีใครอยากเสียเวลาคุยกันสองเท่าเพื่อรอล่ามแปล 2. การร่วมทุนในระดับนานาชาติของธุรกิจใหญ่ ๆ จะเพิ่มมากขึ้น ทำให้งานล่ามต้องการความยืดหยุ่นทางภาษาเพิ่มขึ้น ล่ามที่แปลได้แค่สองภาษาจะหมดความหมายเพราะไม่ตอบโจทย์...

...วันนี้ทำให้เรารู้เลยว่าจริง ๆ แล้วเมื่อเทียบในระดับโลก เรายังตัวเล็กกระจ้อยร่อยด้อยความสามารถมาก ๆ skill set ที่เรามีอยู่ก็เชยหลุดยุคไปแล้ว แก่กว่าเขา แต่ความสามารถด้อยกว่าเขาหมด แม้แต่เรื่องภายนอกอย่างการแต่งตัวยังสู้เขาไม่ได้เลย เราแค่โชคดีที่การแข่งขันในวงการล่ามไทยยังถือว่าต่ำมากเมื่อเทียบกับจีน เลยอยู่รอดมาจนถึงทุกวันนี้ได้...

สรุปแล้วคำพูดที่ว่า "ของที่ผลิตจากจีนคุณภาพห่วย" เป็นคำพูดที่เชยมาก แสดงถึงทัศนคติอันแสนคับแคบล้าหลังของคนพูด เพราะนอกจากมือถือรุ่นใหม่จากจีนจะดูมี Innovation และคุ้มค่าคุ้มราคากว่ามือถือค่ายพรีเมียมแล้ว ล่ามที่จีนผลิตออกมายังมีคุณภาพสูงกว่าล่ามไทยชนิดเทียบกันไม่ติด...

www.facebook.com/hashtag/%E0%B8%A4%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%84